قوانین ساختمان در زمینه طراحی و اجرای تاسیسات برقی ساختمان، دارای ضوابط و مقرراتی مشخصی می باشد که لازم است توسط مجریان و سازندگان ساختمان های مختلف مورد توجه قرار بگیرد. این قوانین به بخش های مختلفی مرتبط با تاسیسات برقی پرداخته است که تلاش داریم در این مطلب به آن ها اشاره کنیم.
اصول اساسی قوانین تاسیسات برقی ساختمان ها
هدف اصلی قوانین ساختمان در این قسمت تضمین ایمنی ساختمان ها، افراد، حیوانات اهلی و محتویات آن ها در برابر مخاطرات و خسارات احتمالی ناشی از استفاده از تاسیسات الکتریکی می باشد که به طور معمول مخاطرات استفاده از تاسیسات الکتریکی به دو بخش عمده تقسیم می شود.
بخش اول خطرات برق گرفتگی می باشد. خطرات بخش دیگر ناشی از دما های زیاد می باشد که می تواند باعث ایجاد آتش سوزی و صدمات دیگر بشود.
۱) حفاظت در مقابل تماس های مستقیم
بر اساس قوانین ساختمان، اشخاص و حیوانات اهلی لازم است که از خطرات احتمالی به دلیل تماس های مستقیم با بخش های دارای برق در تاسیسات برقی ساختمان، محافظت شوند. این حفاظت با دو روش انجام می شود. روش اول محدود کردن جریانی است که می تواند موجب برق گرفتگی شود و روش دوم هم استفاده از راهکار هایی است که از عبور جریان از بدن افراد و حیوانات اهلی جلوگیری می کند.
۲) توجه به محافظت در برابر تماس های غیر مستقیم
علاوه بر حفاظت در برابر تماس های مستقیم افراد و حیوانات اهلی، لازم است که در برابر تماس های غیر مستقیم هم حفاظت شوند. مانند حفاظت در برابر تماس های مستقیم، در این قسمت هم از روش های مختلفی برای ایجاد این حفاظت استفاده می شود.
اصول اساسی ایجاد حفاظت در قوانین ساختمان، دارای بخش های دیگری مانند حفاظت در مقابل آثار حرارتی، حفاظت در مقابل اضافه جریان،ایجاد حفاظت در برابر جریان های اصلی، ایجاد حفاظت در برابر ولتاژ نیز می باشد.
قوانین مربوط به طراحی تاسیسات برقی
در قوانین ساختمان، به بحث طراحی تاسیسات برقی ساختمان ها نیز پرداخته می شود. سازندگان ساختمان باید در حین ساخت، به مقررات این بخش توجه داشته باشند. حفاظت افراد، حیوانات اهلی و همچنین لوازم و وسایل لازم است که در زمان طراحی تاسیسات برقی بر طبق قوانین ساختمان مورد توجه قرار گرفته و تامین شود.
همچنین قوانین مشخصی در زمینه مشخصات منابع تغذیه، نوع درخواست نیروی برق، منابع تغذیه اضطراری، سطح مقطع هادی ها، استفاده از سیم کشی های مختلف، نصب آن ها و … وجود دارد که در زمان ساخت باید به قوانین مرتبط به هر بخش توجه شود.
قوانین انتخاب تجهیزات برقی ساختمان
مصالح و تجهیزات به کار رفته در تاسیسات برقی لازم است که دارای استاندارد های تعیین شده بر اساس قوانین ساختمان باشد. تجهیزات برقی مورد استفاده بایستی برای حداکثر ولتاژ به صورت مداوم و همچنین برای تحمل اضافه ولتاژ دارای شرایط مناسبی باشد.
تمامی تجهیزات برقی به کار رفته در تاسیسات برقی ساختمان باید به شکلی مناسب با توجه به جریان عادی که از آن عبور می کند و همچنین جریانات احتمالی غیر عادی، انتخاب شود تا در این زمینه نیز دچار مشکل نشوند. لازم است که تجهیزات برقی دارای توان مناسب با توجه به کاری که از آن ها گرفته می شود، باشند.
قوانین برآورد درخواست نیروی برق
لازم است که سازندگان در جهت فراهم کردن تامین نیروی برق در هر طرح ساختمانی، قبل از اقدام به تهیه طرح تاسیسات برقی و با استفاده از مطالعات معماری و ساختمانی، حداکثر درخواست نیروی برق را برآورد کنند. روش اصولی و رایج برای تخمین حداکثر درخواست بر پایه محاسبه توان کل نصب شده و اعمال ضرایب همزمان انجام می شود.
قوانین بخش تجهیزات حفاظت و کنترل
تجهیزات حفاظت و کنترل شامل موارد مختلفی می شود که برای استفاده از هر کدام از آن ها ضوابط مشخصی در قوانین ساختمان تعیین شده است. به عنوان مثال فیوز ها یکی از این تجهیزات حفاظتی به شمار می روند.
سازندگان ساختمان می توانند از فیوز ها به عنوان وسایل حفاظتی در مدار ها، دستگاه ها و تامین ایمنی استفاده کنند. انواع کلید های خودکار مینیاتوری، کلید های خودکار و کلید های مغناطیسی از جمله دیگر تجهیزات حفاظت و کنترل محسوب می شوند که استفاده از آن ها باید با توجه به قوانین تعیین شده انجام بگیرد.
کابل کشی ها و سیم کشی ها
کلیه مقرراتی که در آیین نامه تاسیسات الکتریکی ساختمان ها به آن پرداخته شده لازم است که در زمان انتخاب مدار ها، سیم کشی ها و کابل کشی ها مورد توجه قرار بگیرد. در زمان انتخاب مدارهای مختلف باید به مواردی مانند شدت جریان مصرفی و سطح مقطع، افت ولتاژ مجاز، اثر عوامل خارجی و شرایط محیط و نحوه نصب توجه شده و قوانین ساختمان در مورد آن ها رعایت گردد.
قوانین موجود در این بخش به مواردی مانند مدار توزیع، نقاط تغذیه، مدار داخلی، تجهیزات مصرفی، کابل ها و سیم کشی ها می پردازد. به عنوان مثال مدار توزیع می تواند مرکب از چند مدار مختلف باشد که پس از عبور از تابلو، به تابلو اصلی و یا ورودی سرویس مشترک می رسد. در زمان انتخاب و استفاده از مدار های توزیع لازم است که به آیین نامه تاسیسات الکتریکی ساختمان ها توجه شود.
مقررات تجهیزات سیم کشی ساختمان
تجهیزات استفاده شده در سیم شکی ساختمان ها لازم است که مشخصات و شرایط لازم را برای هماهنگی با مدار انتخابی داشته باشند. مثال های متعددی برای ایجاد این هماهنگی وجود دارد. مثلا اگر قصد سیم کشی در فضای آزاد وجود داشته باشد، استفاده از تجهیزات سیم کشی داخلی ممنوع است.
انواع کلید ها، پریز ها، شستی ها، جعبه تقسیم و … جزئی از تجهیزات سیم کشی به حساب می آیند. در انتخاب آن ها قوانین ساختمان در بخش تاسیسات الکتریکی باید مورد توجه قرار بگیرد. به عنوان مثال بخشی از قوانین موجود در این قسمت را ذکر می کنیم.
براس استفاده در سیستم های جریان متناوب بر اساس قوانین ساختمان، کلید ها باید بدون دخالت نحوه و سرعت عمل دست دارای شرایط مناسبی باشند. همچنین لازم می باشد که کلیه پریز های مورد استفاده برای وصل هادی حفاظتی دارای یک اتصال اضافه نیز باشند.
منبع: مبحث سیزدهم: کتاب مقررات ملی ساختمان ایران
