با توجه به گسترش ساختمان سازی در نقاط مختلف کشور، بحث ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا اهمیت زیادی پیدا می کند. در این مطلب قصد داریم قوانین ساختمان در زمینه ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا را برای شما به صورت خلاصه توضیح دهیم. این قوانین جزئی از مقررات ملی ساختمان به حساب می آیند.

در مقررات ملی ساختمان تلاش شده که حداقل مقررات و ضوابط در جهت ایجاد ایمنی، حفاظت از محیط زیست و بهداشت کار در هنگام اجرای عملیات ساختمانی تعیین شود که در ادامه به معرفی برخی قوانین در زمینه ساختمان خواهیم پرداخت.

ایمنی بر اساس مقررات ساختمان

قوانین ساختمان به بحث ایمنی به شکلی مفصل پرداخته است. توجه مجری و سازنده بنا به مخاطرات و شرایط خاص احتمالی ضروری است و بایستی اقدامات پیشگیرانه مناسبی را انجام دهد. در واقع بر اساس مقررات ساختمان، سازنده باید با از بین بردن خطرات احتمالی، پیشامد ها را به طور مناسب مدیریت کند.

به عنوان مثال سازنده لازم است که در محیط کارگاه ساختمانی و اطراف آن با استفاده از علائم هشدار دهنده اطلاع رسانی مناسبی را در مورد مخاطرات احتمالی انجام دهد.

مبحث ایمنی در مقررات ساختمان شامل بخش های مختلفی مانند ایمنی مجاوران و عابران اطراف سازه، اقدامات لازم برای جلوگیری از سقوط افراد، جلوگیری از برق گرفتی، سوختگی، نگهداری و مراقبت مناسب از سیلندر های گاز تحت فشار می شود که هر کدام از این بخش ها دارای قوانین و ضوابط متعددی می باشند که لازم است توسط مجری و سازنده ساختمان مورد توجه قرار بگیرد.

قوانین مربوط به بهداشت کار و محیط زیست

بر اساس قوانین ساختمان سازنده و مجری ساختمان، لازم است که ریسک های بهداشت کار را بررسی کرده و بعد از ارزیابی برنامه های مناسبی برای کنترل خطرات و عوامل زیان آور تهیه و اجرا کند. همچنین مستندات مربوط به ارزیابی و کنترل خطرات می بایست نگهداری شوند.

در این بخش به موضوعاتی مانند آب آشامیدنی، سرویس های بهداشتی، رختکن، محل استراحت و غذاخوری کارگران، روشنایی، تهویه محیط، کمک های اولیه پرداخته شده و در ارتباط با هر یک از این موارد حداقل ضوابط و مقرراتی مشخص شده است.

لازم به ذکر است که سازنده و مجری بنا باید به ضوابط و مقررات تعیین شده در این بخش توجه داشته باشد و در حین فرآیند اجرای ساختمان به آن ها عمل کند.

اهمیت وسایل و تجهیزات حفاظت فردی در مقررات ساختمان

در زمان اجرا و ساخت بنا، وسایل و تجهیزات حفاظت فردی دارای اهمیت زیادی می باشند؛ چرا که این موارد نقش مهمی در بالا بردن ایمنی در حین انجام کار خواهند داشت. وسایلی مانند ماسک تنفسی، کلاه ایمنی، گوشی حفاظتی و … لازم است که توسط تمامی افرادی که در محیط کارگاه ساختمانی قرار دارند، استفاده شوند. استفاده از این امکانات به منظور از بین بردن تماس مستقیم با عوامل زیان آور و خطر آفرین، لازم و ضروری می باشد.

تمامی افرادی که وارد محیط کارگاه ساختمانی می شوند، متناسب با نوع عوامل زیان آور و مخاطره انگیز لازم است که از وسایل و تجهیزات مناسب حفاظتی استفاده کنند. قوانین ساختمان در مورد انواع وسایل و تجهیزات محافظتی، قوانین و ضوابط مشخصی تعیین کرده که لازم است توسط افراد حاضر به این قوانین عمل شده و سازنده و مجری ساختمان نیز نظارت لازم را در این زمینه اعمال کند.

سازه ها و وسایل حفاظتی در زمان ساخت

قوانین ساختمان به بحث وسایل و سازه های حفاظتی در حین ساخت بنا پرداخته است. در زمان ساخت و نصب اینگونه از وسایل و تجهیزات لازم است که به مقررات مربوط به بخش بارهای وارده بر ساختمان نیز توجه شود.

این وسایل شامل نرده ها و جان پناه حفاظتی موقت، پاخور های حفاظتی، راهروی های موقت سرپوشیده، پوشش های موقت فضا های باز، سرپوش های حفاظتی، تور های ایمنی، سقف های موقت،حصار های حفاظتی و … می شود. طراحی، ساخت، و نصب اینگونه وسایل لازم است که با مقررات و ضوابط قید شده مطابقت داشته باشند.

قوانین مربوط به ایمنی ماشین آلات و تجهیزات ساختمانی

سازنده موظف است که به قوانین ایمنی مربوط به تجهیزات و ماشین آلات ساختمانی توجه کرده و آن ها را در زمان ساخت رعایت کند. با توجه به نوع عملیات ساختمانی سازنده موظف می باشد که از ماشین آلات و تجهیزات مناسب با نوع عملیات ساختمانی استفاده کرده و از استفاده از تجهیزات به صورت غیر متعارف خود داری کند.

تجهیزات و ماشین آلات ساختمانی بر اساس قوانین ساختمان لازم است که در زمان نصب، جا به جایی و در طی دوره های زمانی مشخص شده توسط افراد دارای صلاحیت؛ مورد بررسی قرار بگیرند.

توجه به ایمنی تجهیزات دسترسی

تجهیزات دسترسی لازم است که در زمان ساخت ساختمان بر اساس قوانین ساختمان از ایمنی کافی برخوردار باشند. تجهیزات دسترسی شامل موارد مختلفی مانند راه پله، راه شیب دار، نردبان، داربست و… می باشند که برای هر کدام از این موارد، ضوابط و مقرراتی در نظر گرفته شده است.

به عنوان مثال کلیه قسمت های داربست ها باید به وسیله مصالح مناسب و توسط افراد دارای صلاحیت ساخته شود تا داربستی ایستا با پایداری لازم را داشته باشد.

ایمنی در زمان تخریب

یکی از مباحث مهم ایمنی ساختمان، ایمنی در زمان تخریب می باشد. به هر گونه اقدامی که به جدا کردن مصالح قسمتی از ساختمان با هدف حذف، نو سازی، مرمت و … منجر شود؛ تخریب گفته می شود. حداقل ضوابط و مقررات برای ایمنی در زمان تخریب؛ در قوانین ساختمان تعیین شده است که باید توسط سازنده رعایت شود.

به عنوان مثال قبل از شروع تخریب لازم می باشد که مجوز لازم از مراجع دارای صلاحیت، توسط سازنده بنا اخذ شود.

توجه به ایمنی عملیات های خاکی

سازندگان ساختمان می بایست بر اساس قوانین ساختمان، به نکات مربوط به ایمنی عملیات های خاکی توجه داشته باشند. عملیات های خاکی شامل موارد مختلفی مانند خاکریزی، خاکبرداری، گود برداری، کندن پی، حفر شیار و … می شود.

عملیات های خاکی با استفاده از وسایل دستی و یا مکانیکی انجام می شود. لازم است که سازنده ساختمان در زمان انجام هر گونه از عملیات های خاکی به قوانین و مقررات ایمنی مربوط به آن نوع از عملیات خاکی توجه داشته باشد.

مبحث دوازدهم: کتاب مقررات ملی ساختمان ایران