در آموزش مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان (طرح و اجرای ساختمان هایی با مصالح بنایی) ، قواعد و ضوابط طراحی مهندسی و ساخت ساختمان هایی که از اعضای سازه و غیر سازه در زمان ساخت آن، از مصالح بنایی بهره برده است را شامل می‌شود.
مصالح بنایی به کار گرفته شده در ساختمان ها باید از نظر مقررات ملی ساختمان و آنچه در آموزش مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان از جمله: ایمنی، شکل ظاهری و موارد دیگر را کاملا مورد توجه قرار دهد.
استاندارد های به کار رفته در ساختمان باید بر اساس استاندارد های مقررات ملی ساختمان ایران باشد. در صورتی که در بخشی از قواعد در این مبحث به آن در استاندارد های ایران اشاره نشده باشد، بر طبق استاندارد های بین المللی عمل کنند.
موارد اشاره شده در آموزش مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان، شامل ساختمان بنایی مسلح، ساختمان محصور شده با کلاف، ساختمان بنایی غیر مسلح هستند که به هر کدام به طور مختصر در این مقاله پرداخته خواهد شد.
ویژگی ها و کنترل کیفیت مصالح
کیفیت تمامی مصالح به کار رفته باید براساس نتیجه آزمایش های انجام شده در آزمایشگاه های معتبر و مورد تایید دستگاه های نظارتی باشد. در آموزش مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان، مصالح باید قوانینی را رعایت کنند، که این قوانین عبارتند از:
۱) در عضو های سازه ای، مصالح نسبت به وزن مقاومت زیاد داشته باشند و در عضو های غیر سازه ای مصالح نسبت به وزن سبک باشند.
۲) تمیزی و مرتب بودن انبار مصالح؛ سبب مناسب شدن آن در زمان استفاده از نظر فنی می شود.
انواع مصالح ساختمانی
اولین مرحله برای ایجاد یک ساختمان، طراحی و نقشه کشی لازم برای ساختمان است که توسط مهندسان مجرب انجام می پذیرد. در مرحله بعد که مرحله اجرا نقشه است، مهندسان ساختمان به کمک مصالح ساختمانی مورد نیاز و براساس نقشه طراحی شده، ساختمان را برای ساخت آماده می کنند.
مصالح ساختمانی به کار گرفته شده در انواع سنگدانه، چسبنده های مختلفی نظیر سیمان، آهن، گچ و خاک رس بوده که در کنار این موارد؛ آب، آجر، بلوک سیمانی، سنگ، فولاد در انواع مختلف، انواع متفاوت ملات، بتن آهک، بتن سیمانی، چوب و انواع دوغاب بنایی و سیمانی است.
قواعد کلی اجرا ساختمان با مصالح
استاندار های ملی ساختمان در مبحث هشتم شامل قواعد و الزامات کلی و عمومی هستند که رعایت آن ها در زمان طراحی و اجرای ساخت ساختمان لازم و ضروری است. این قواعد به طور کلی شامل مواردی نظیر بادگیر، دودکش، پیوستگی سازه ای، شالوده، درز انقطاع، دیواره های زیر زمینی، بازشو ها و تقویت کننده های اطراف بازشو ها، پست های دیواری در اجرای دیوار میان تهی، دیوار چند جداره، میلگرد بستر، نعل درگاه، نما، جان پناه و دیوار های غیر سازه‌ای و تیغه های آن است.
قواعد بیان شده در بالا، کنار دیگر قواعد کلی در زمان ساخت ساختمان باید به درستی رعایت شوند تا امکان دریافت پایان کار از سوی دستگاه های نظارتی برای ساختمان وجود داشته باشد.
نوع مسلح ساختمان بنایی
در زمان اجرای ساخت ساختمان های بنایی مسلح؛ علاوه بر قواعدی که در بخش قواعد کلی در بخش هشتم آمده است که باید به درستی رعایت شود، خود نیز دارای قواعدی است که باید کاملا مورد توجه قرار گیرد.
در زمان اجرای ساختمان هایی که در زیر مجموعه این نوع از ساختمان ها قرار می گیرند، به دلیل خاصیت شکل پذیری بیش تر نسبت به ساختمان های بنایی سنتی از ارجحیت برخوردار هستند.
کاربرد و محدوده تعیین شده نوع مسلح ساختمان های بنایی
در ساختمان های اشاره شده در این بخش، در جهت مسلح نمودن آن ها از هسته بتنی مسلح و یا در مواردی از میلگرد های فولادی در حفره های ساختمان های بنایی و پر کردن این حفره های به کمک ملات و بتن بهره برده می شود.
بیش ترین ارتفاعی که در این نوع از ساختمان ها به کار گرفته می شود، ۱۵ متر بالا تر از تراز پایه ساختمان است.
نوع محصور شده با کلاف ساختمان بنایی
در زمان ساخت ساختمان هایی که با کلاف محصور شده اند، باید قوانین و مقرارت ملی ساختمان که در مبحث هشت به آن اشاره شده را به درستی رعایت کرد. دستگاه های نظارتی در صورت رعایت قواعد پایان کار ساختمان را ارائه می دهند.
ساختمان هایی که در زمره ساختمان بنایی محصور شده با کلاف قرار می گیرند، در مقایسه با ساختمان های سنتی از نوع آجری رفتار شکل پذیری بیش تری برخوردار هستند و به ساختمان های بنای مسلح، ارجحیت دارند.
کاربرد نوع محصور شده ساختمانی
در مقررات ملی ساختمان و فصل هشتم آن، قواعد و ضوابطی برای ساختمان های که با کلاف محصور شده اند در نظر گرفته شده است. این قواعد در طراحی و در زمان اجرا باید مورد توجه قرار گیرد.
در این نوع از ساختمان ها مهندسان جهت تقویت دیوار ها از میلگرد بهره می برند، البته این میلگرد ها در زمان اندازه گیری مقاومت ساختمان نباید مورد توجه قرار بگیرند.
نوع غیر مسلح ساختمان بنایی
مقررات ملی ساختمان برای ساختمان بنایی غیر مسلح نیز قواعد و مقررات مشخص شده را تدوین نموده است. این مقررات در آموزش مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان به طور کامل توضیح داده شده است.
این نوع از ساختمان در مقایسه با ساختمان های محصور شده با کلاف و ساختمان های بنایی مسلح از عناصر پیوند دهنده برخوردار نیستند، در نتیجه دیوار های این ساختمان از یکپارچگی برخوردار نمی باشد.
به دلیل عدم یکپارچگی در دیوار های ساختمان های بنایی غیر مسلح، مقاومت لازم در برابر زلزله را دارا نبوده و ساخت ساختمان های از این نوع در مناطق با خطر زلزله ممنوع است.
کاربرد و محدود تعیین شده
قواعد و مقررات بیان شده در ساختمان های بنایی مسلح در زمان طراحی و اجرا در مورد ساختمان بنایی غیر مسلح نیز صدق می کند. این نوع ساختمان را فقط در مناطقی با خطر نسبی کم در زمان زلزله بنا نهاد.
ساختمان های بنایی غیر مسلح را در یک طبقه و نهایتا در دو طبقه با در نظر گرفتن زیر زمین می توان ساخت که محدوده در نظر گرفته شده در ارتفاع برای این ساختمان ها، حداکثر ۸ برابر دیوار باربر است.
منبع: مبحث هشتم کتاب مقررات ملی ساختمان
