۱- هدف
هدف از تدوین این روش اجرائی شرح روشی جامع برای اندازه گیری و پایش عملکرد زیست محیطی و سلامت ایمنی و شغلی شرکت بر اساس استانداردهای ISO45001:2018 و ISO 14001:2015 در قالب سیستم مدیریت یکپارچه است.
۲ـ دامنه کاربرد
این روش اجرایی کلیه فعالیتهای واحدها، پرسنل و همچنین تأمین کنندگانی که در محل شرکت فعالیت دارند را در بر می گیرد.
۳- مفاهیم
- عوامل زیان آور ایمنی و بهداشتی: به مجموعه خصوصیات و شرایط مخاطره آمیز برای سلامت اطلاق می شود که بر اساس ماهیت کار این مخاطرات شامل عوامل فیزیکی (صدا، ارتعاش، گرما و سرما، پرتوها و روشنایی) عوامل شیمیایی (گرد و غبار سمی، بخارات، و حلال های شیمیایی) ، عوامل بیولوژیک و عوامل ارگونومیک می باشد.
- عوامل زیان آور زیست محیطی: به کلیه آلاینده های زیست محیطی از قبیل، گازهای خروجی ناشی از دودکش ها و ذرات معلق و غبار صنعتی و آلودگی فاضلابها و پسابهای صنعتی گفته می شود.
۴- شرح عملیات
کلیات
به منظور ارزیابی عملکرد زیست محیطی و ایمنی و بهداشت شغلی عوامل آلاینده و خطر زا باید از طریق اندازه گیری و پایش نتایج اندازه گیری تحت کنترل شرکت باشند. عوامل خطر زائی که در روش اجرائی جنبه های زیست محیطی و روش اجرائی شناسائی خطرات و ارزیابی ریسک سلامت ایمنی و شغلی مشخص شده اند در خصوص آلاینده ها در این روش اجرائی چگونگی مدیریت عوامل زیان آور آنها توضیح داده شده است.
شناسایی، پایش و اندازه گیری:
پس از انجام ارزیابی کلیه فعالیتهایی که جنبه زیست محیطی و یا ریسکهای ایمنی و بهداشت که عوامل انسانی، فیزیکی و محیط زیست دارند مانند فاکتورهای خروجی دودکش ها و … همچنین عوامل فیزیکی و شیمیائی زیان آور محیط کار از قبیل ارتعاش، میزان روشنایی و سر و صدا، گرد و غبار، انواع گازها و … شناسایی شده و در پریودهای زمانی مشخص مورد سنجش قرار گرفته و نتایج حاصل از اندازه گیریها مشخص می گردند.
پس از انجام اقداماتی مانند بازدیدهای دوره ای ،معاینات دوره ای، مطالعات آلاینده ها و یا در صورت بروز تغییراتی مانند تغییر محل فیزیکی فعالیت ها، اضافه شدن تجهیزات و …. به تشخیص مسئول HSE، ارزیابی آلاینده ها باید انجام شود.
تهیه برنامه اندازه گیری آلاینده ها ی زیست محیطی
جهت انجام اندازه گیری آلاینده ها ابتدا باید برنامه اندازه گیری آلاینده ها در فرم برنامه اندازه گیری آلاینده ها به کد
HS-FO-33 تنظیم شود. در برنامه باید موارد ذیل برای هر اندازه گیری مشخص شود.
- مکانهایی که قرار است اندازه گیری و ارزیابی آلاینده صورت گیرد
- تاریخ و زمان اندازه گیری آلاینده ها
- نوع آلاینده مورد اندازه گیری
- آزمایشگاه معتبر انجام دهنده اندازه گیری آلاینده
تبصره: واحد HSE بایستی مکانهای مورد نیاز جهت سنجش آلاینده ها را مشخص و نقشه مکانهای فوق را مکتوب نموده و به عنوان مستندات این واحد نگهداری نماید.
برنامه تنظیم شده باید به تائید مدیر منابع انسانی و سپس مدیر عامل برای اجرائی شدن برسد.
یادآوری ۱ : این اندازه گیریها مطابق پریودهای زمانی زیر صورت می پذیرد:
- اندازه گیری اولیه (اولین باری که اندازه گیری انجام شده است)
- اندازه گیری پس از رفع عدم انطباقهای مشاهده شده
- اندازه گیری در صورت ایجاد هر گونه تغییر
- اندازه گیری دوره ای بنا به تشخیص مسئول ایمنی و بهداشت و محیط زیست
یادآوری ۲ : مواقعی که جهت اندازه گیری از تأمین کننده خارجی استفاده می شو د مطابق روش اجرایی خرید ارزیابی تأمین کنندگان، پیمانکار مورد نظر انتخاب میگردد. همچنین نماینده مدیریت/ مسئول HSE ، سوابق کنترل و کالیبراسیون تجهیزات مورد استفاده (گواهینامه های کالیبراسیون ) در اندازه گیری را از پیمانکار درخواست می کند و این سوابق باید اعتبار اندازه گیری را در دوره پایش نشان دهند.
انجام اندازه گیری و بررسی گزارش آلاینده ها:
پس از تهیه برنامه، کارشناس HSE اقدام به تهیه مقدمات ارزیابی و بهره مندی از خدمات تامین کنندگان مجاز می نماید.
پس از تعیین میزان آلاینده های مورد نظر و انجام ارزیابی توسط تامین کننده، مسئول HSE اقدام به بررسی نتایج ارایه شده توسط شرکتهای سنجش با حدود مجاز تعیین شده در استاندارد ها نموده در صورت مغایرت ضمن ثبت نتایج خارج از محدوده مجاز در فرم ثبت قاکتورهای سنجش ، اقدامات واکنشی/ اقدامات اصلاحی مناسب تعریف گردد. برای تعریف اقدام اصلاحی باید مطابق با روش اجرائی اقدام اصلاحی به کد QA-PR-02 مسئول ایمنی و بهداشت اقدام نماید.
یادآوری: کلیه نتایج مربوط به آلاینده های زیست محیطی پس از دریافت نتایج، در فرم ثبت نتایج آلاینده محیط زیست
HS-FO-34 ثبت و ارزیابی باید شود.
کلیه نتایج تجزیه و تحلیل به همراه علل و ذکر پیشنهادات لازم جهت بهبود وضعیت، توسط کارشناس HSE باید تنظیم و ثبت شود. نتایج تحلیل باید در فرمت سربرگ دارد شرکت تنظیم و ضمیمه فرم ثبت نتایج اندازه گیری آلاینده های زیست محیطی شود.
اقدامات پس از ارزیابی آلاینده ها :
پس از دریافت نتایج و مقایسه با الزامات قانونی بین المللی و یا سازمانی موجود در این زمینه تصمیمات لازم و مناسب باید گرفته شود. گزارش اندازه گیری آلاینده ها به همراه نتایج تجزیه و تحلیل بررسی شده و راهکارها و پیشنهادات بیان شده مورد بررسی قرار گرفته و تصمیمات لازم اتخاذ می گردد.
این تصمیمات می تواند منجر به صدور اقدامات اصلاحی، ثبت خطرات جدید در بانک خطر HSE، نیاز به تهیه تجهیزات جدید، تعیین موعد بعدی اندازه گیری آلاینده ها و … می شود.
لازم است نتایج بدست آمده به مدیر منابع انسانی و نماینده مدیریت ارائه شود. سپس برای رفع موارد نامنطبق در گزارش جلسات تصمیم گیری با حضور افراد مرتبط تشکیل شود و مطابق با روش اجرائی اقدام اصلاحی برای موارد نیازمنداقدام اقدام اصلاحی صادر شود.
اندازه گیری عوامل زیان آور شغلی
عوامل محیطی زیان آور بر انسانها و تاثیر گذار بر عملکرد شغلی کارکنان مانند شرایط آرگونومی، نور، صدا و ذرات آلاینده و … نیز باید طی برنامه ریزی، توسط آزمایشگاه معتبر اندازه گیری شود. برای اندازه گیری این عوامل باید مطابق روال توضیح داده شده در خصوص اندازه گیری آلاینده های زیست محیطی پیگیری شود.
همچنین مطابق با توضیحات ارائه شده در دستورالعمل ایمنی و بهداشت به کد HS-WR-01 در خصوص انجام معاینات دوره ای کارکنان، انجام بازدیدهای دوره ای از قسمتهای مختلف شرکت برای کنترل وضعیت سلامت بهداشتی و ایمنی آنها و چگونگی کنترل حواث و رویدادهای اتفاق افتاده در شرکت، مسئول ایمنی و بهداشت باید به صورت فصلی نتایج کنترلهای دوره ای مکانها و حوادث شرکت و همچنین به صورت سالیانه گزارش معاینات ادواری را تهیه نماید. این گزارشها در فرمت سربرگ دار شرکت باید تهیه شود. و به مدیر منابع انسانی و نماینده مدیریت / مدیر عامل ارائه شود و مطابق با روش توضیح داده شده برای آلاینده های زیست محیطی برای موارد نامنطبق این گزارشها نیز در صورت نیاز اقدام اصلاحی تعریف شود.
۵- مسئولیت ها و اختیارات
مسئولیت اجرای این روش اجرایی بعهده مسئول ایمنی و بهداشت است.
۶- مدارک مرتبط
- روش اجرایی کنترل عدم انطباقها QA-PR-03
- روش اجرایی اقدام اصلاحی QA-PR-02
- دستورالعمل ایمنی و بهداشت HS-WR-01
۷- ضمائم
- فرم برنامه اندازه گیری آلاینده های زیست محیطی HS-FO-33
- فرم ثبت نتایج اندازه گیری آلاینده های زیست محیطی HS-FO-34
- کنترل، پایش و بازنگری
- لازم است این روش اجرائی حداقل سالی یکبار توسط واحد تضمین کیفیت بازنگری شود. همچنین در صورت نیاز به اصلاح در نتیجه دریافت بازخوردها، یا نتایج ممیزی و یا اعلام و درخواست اصلاح و تغییر و… ، واحد تضمین کیفیت نسبت به بازنگری اقدام نماید. روش تایید و تصویب بازنگری و اعمال اصلاحات مطابق با روش اجرائی اطلاعات مدون است.
- پایش و اندازه گیری اثر بخشی این روش اجرائی مطابق با شاخصهای تعریف شده در شناسنامه هر فرآیند باید در دوره های در نظر گرفته شده و توسط متولی فرایند اندازه گیری و گزارش شود.
- نگهداری سوابق
در نتیجه اجرای این روش اجرائی و انجام بازنگری باید متن منسوخ بازنگری شده (آخرین ویرایش بازنگری شده) بمدت یکسال در بایگانی واحد تضمین کیفیت بصورت متن کاغذی یا الکترونیکی نگهداری شود . همچنین هرگونه سوابق دیگری که در نتیجه اجرای این دستورالعمل ایجاد می شود باید بمدت دو سال در واحد تضمین کیفیت و سپس دو سال بایگانی راکد باشد.
