۱- هدف
تدوین این روش اجرائی به منظور شناسائی چرخه عمر محصول و خدمات شرکت و اثر آنها بر محیط زیست در طول دوره عمر آنها با هدف حفاظت از محیط زیست و بر آورده کردن الزامات استاندارد ISO14001:2015 انجام شده است.
۲ـ دامنه کاربرد
این روش اجرائی در محدوده محصولات و خدمات شرکت که نیاز مند ارزیابی اثرات زیست محیطی دارند کاربرد دارد.
۳- مفاهیم
چرخه حیات: مراحل متوالی و پیوسته یک سیستم محصول از زمان استخراج ماده خام یا استحصال از منابع طبیعی تـا دفع نهایی .
۴- شرح عملیات
مفهوم چرخه حیات
بیانگر مراحل تولید یک محصول از اولین نقطه شروع (تامین مواد اولیه) تا مرحله تبدیل شدن به محصول یا ارائه خدمت (محصول نهائی)، سپس تا پایان عمر محصول. مراحل چرخه حیات شامل تهیه مواد اولیه، طراحی، تولید، حمل و نقل / تحویل، استفاده، تصفیه در پایان عمر و تعیین تکلیف نهایی می باشد.
چرخه حیات
برای شناسائی جنبه های زیست محیطی در شرکت لازم است محصولات و خدمات شرکت مشخص شوند و بر اساس مفهوم چرخه حیات برای هر محصول و خدمت توالی چرخه حیات آن تهیه شود. مراحل چرخه حیاط عبارت است:
- دریافت سفارش مشتری
- طراحی
- دریافت مواد اولیه
- ساخت و تولید
- حمل و نقل و نگهداری
- ارسال
- استفاده
- پایان دوره عمر
در تهیه چرخه حیات برای محصول می توان از نمودار فرآیند عملیات OPC که بیانگر:
- مواد اولیه مصرفی در تولید محصول
- عملیات تولید و توالی عملیات تولید برای تولید محصول
- فعالیت بازرسی
- عملیات برون سپاری
برای شناسائی فعالیتهای تولید کمک گرفت.
مراحل فوق برای هر محصول، خدمت و فعالیتهائی که در سازمان انجام می شود باید در فرم شناسائی فعالیتهای در چرخه حیاط
QA-FO-140 ثبت گردد. پس از ثبت فعالیتها مطابق با مفهوم چرخه حیات، طبق شرح روش اجرائی ارزیابی اثرات جنبه های زیست محیطی HS-PR-05 فعالیتهای ثبت شده مورد ارزیابی قرار میگیرند.
توضیح و توصیه: مسئولیت اجرای این روش اجرائی بر عهده مسئول ایمنی و بهداشت است. با توجه به اهمیت موضوع و فراگیر بودن موضوع از نظر گستره شروع فرآیند ساخت محصول تا پایان عمر محصول، مسئول ایمنی و بهداشت باید با تشکیل تیم متشکل از افراد مرتبط در شناسائی فعالیت در مراحل مختلف نسبت به شناسائی فعالیتها اقدام نماید. باید فعالیتهای شناسائی شده در فرم شناسائی فعالیتها در چرخه حیاط ثبت و به تائید اعضاء تیم بررسی برسد.
۵- مسئولیت ها و اختیارات
مسئولیت اجرای این روش اجرایی برعهده مسئول ایمنی و بهداشت است.
۶- مدارک مرتبط
- روش اجرائی شناسائی و ارزیابی زیست محیطی HS-PR-05
۷- ضمائم
- فرم شناسائی فعالیتهای در چرخه حیاط QA-FO-140
- کنترل، پایش و بازنگری
- لازم است این روش اجرائی حداقل سالی یکبار توسط واحد تضمین کیفیت بازنگری شود. همچنین در صورت نیاز به اصلاح در نتیجه دریافت بازخوردها، یا نتایج ممیزی و یا اعلام و درخواست اصلاح و تغییر و… ، واحد تضمین کیفیت نسبت به بازنگری اقدام نماید. روش تایید و تصویب بازنگری و اعمال اصلاحات مطابق با روش اجرائی اطلاعات مدون است.
- پایش و اندازه گیری اثر بخشی این روش اجرائی مطابق با شاخصهای تعریف شده در شناسنامه فرآیند HS-FO-15 باید در دوره های در نظر گرفته شده و توسط متولی فرایند اندازه گیری و گزارش شود.
- نگهداری سوابق
در نتیجه اجرای این روش اجرائی و انجام بازنگری باید متن منسوخ بازنگری شده (آخرین ویرایش بازنگری شده) بمدت یکسال در بایگانی واحد تضمین کیفیت بصورت متن کاغذی یا الکترونیکی نگهداری شود . همچنین هرگونه سوابق دیگری که در نتیجه اجرای این دستورالعمل ایجاد می شود باید بمدت دو سال در واحد تضمین کیفیت و سپس دو سال بایگانی راکد باشد.
