دستورالعمل ایمنی و بهداشت 

۱- هدف

هدف از تدوین این دستورالعمل، ایجاد و اشاعه فرهنگ HSE، آگاهی پرسنل از قوانین HSE   و شرح چگونگی فرآیند سلامت ایمنی و بهداشت محیط و حفظ محیط زیست است.

۲ـ دامنه کاربرد

دامنه کاربرد این دستورالعمل شامل تمام فرآیندهای تعریف شده در سیستم مدیریت یکپارچه شرکت است.

۳- مفاهیم

• HSE: بهداشت، ایمنی و محیط زیست و کار
• PPE: وسایل ایمنی فردی
• MSDS: برگه اطلاعات ایمنی مواد
• رویداد ها : اتفاق ناشی از کار یا در جریان کار که موجب آسیب یا بیماری شود یا اینکه بتواند موجب آسیب یا بیماری شود.

توضیح ۱ : اتفاقی که در آن آسیب یا بیماری به وجود می آید گاهی اوقات به عنوان یک “تصادف” نامیده میشود.

توضیح ۲ : رویدادی که در آن هیچ آسیب و بیماری رخ نداده باشد، اما پتانسیل وقوع آن وجود دارد به نام رویداد شناخته میشود.

۴- شرح عملیات

 شرح رویه تحویل وسایل حفاظت فردی به پرسنل شرکت  به ترتیب ذیل است:

مشخص کردن وسایل حفاظت فردی پرسنل تمامی واحد­ها در فرم ماتریس وسایل حفاظت فردی  HS-FO-19 توسط واحد ایمنی بهداشت.

مسوولHSE  باید پیگیری نماید وسایل حفاظت فردی مطابق با معیارها و استانداردهای بهداشتی و ایمنی حفاظت فردی  خریداری شود.

توضیح : مسوول HSE باید وسایل حفاظت فردی را در بدو ورود به انبار بازرسی و کنترل نماید. هرگاه در کنترل بدو ورود کالا یا کالاهائی نا منطبق باشند باید مطابق با روش اجرائی مدیریت عدم انطباقها به کد CN-PR-03 اقدام نماید.

انبار کارخانه با نظارت واحد HSE و مطابق فرم وسایل حفاظت فردی پرسنل باید وسایل حفاظت فردی را به پرسنل مرتبط تحویل دهد. تحویل وسایل باید در فرم تحویل وسایل حفاظت فردی HS-FO-18 ثبت شود و تائید تحویل گیرنده اخذ شود.

سرپرستان کارگاه­ها و مسوول HSE باید در استفاده صحیح از وسایل حفاظت فردی نظارت داشته باشند.

هرگاه شرایط شغلی پرسنلی تغییر یابد، سرپرست قسمت/ مدیر واحد باید به مسوول HSE اطلاع دهد تا نسبت به برخورداری آن فرد از تجهیزات مناسب حفاظت فردی جهت شغل جدید اقدام لازم را انجام دهد.

قوانین عدم استفاده از وسایل حفاظت فردی

آموزش صحیح و سپس تذکر نسبت به استفاده از وسایل به فرد خاطی در اولین مشاهده عدم اسفاده از وسایل حفاظت فردی.

در صورت عدم رعایت استفاده صحیح از وسایل حفاظت فردی (تکرار بیش از سه بار) معرفی فرد به کمیته انضباطی و تصمیم گیری توسط کمیته انضباطی.

آموزش­های HSE شامل موارد ذیل است:

آموزشهای بدو استخدام واحد HSE: پرسنل جدید الاستخدام در بدو استخدام پس از معرفی توسط واحد منابع انسانی، باید نسبت به آشنایی با واحد HSE و چگونگی رعایت مسائل ایمنی و بهداشتی آموزش داده شوند.

آموزشهای عمومی HSE: آموزش عمومی HSE شامل قوانین ایمنی و بهداشت، اطفاء حریق، آموزشهای آمادگی در مواجهه با شرایط خطر و اضطراری و …. را شامل می­شود. مسوول HSE باید در دوره های ۶ ماهه (حداقل یکبار) از طریق واحد آموزش نسبت به برگزاری دوره های آموزشی مورد نیاز  اقدام نماید. لازم است سوابق آموزش ثبت و بایگانی شود.

حوادث و رویدادهای  HSE

شرح روال برخورد با  حوادث مربوط به HSE به شرح ذیل است:

واحد HSE باید تمامی حوادث رخ داده در کارخانه و دفتر را در فرم حوادث ثبت نماید، و به صورت فصلی به مدیر عامل گزارش دهد. همچنین لازم است این گزارشها در کمیته ایمنی و بهداشت جهت جلوگیری از بروز مجدد آنها مطرح شود.

توضیح: کمیته ایمنی و بهداشت متشکل از مسئول واحد ایمنی و بهداشت، مدیر کارخانه، رئیس منابع انسانی، مدیر تولید هرهفته باید برگزار شود. در این جلسه تمام مسایل مرتبط به ایمنی و بهداشت و محیط زیست باید از جانب مسئول ایمنی و بهداشت مطرح و در خصوص مشکلات تصمیم گیری شود. در این جلسه لازم است برای مواردی که ایشان تشخیص میدهند نماینده کارگران و مدیران دیگر واحدها نیز حضور داشته باشند.

هرگاه حادثه ناشی از عملکرد نامناسب تجهیزی/ مشکلات برقی و … (حادثه ناشی از بی دقتی اپراتور نباشد) باید توسط مسئول ایمنی و بهداشت گزارشی مبسوط از روند بروز حادثه تهیه شود و به نماینده مدیریت، مدیر کارخانه و مدیر منابع انسانی ارائه شود.

در صورت بروز هرگونه حادثه­ای در محل کارخانه مسوولین قسمت مربوطه با هماهنگی مسوول HSE می بایستی فرد مصدوم را به نزدیک ترین مرکز درمانی منتقل نماید.

توضیح: پس از بروز هرگونه حادثه برای پرسنل، کارشناس ایمنی و بهداشت می­بایست فرم گزارش حادثه سازمان تامین اجتماعی را تکمیل و حداکثر تا ۴۸ ساعت  بعد از حادثه به اداره مربوطه تحویل دهد.

در صورتی که حادثه منجر به جراحت سطحی شده باشد (در صورت امکان) با نظارت واحد  HSE انجام درمان در محل شرکت انجام شود. پیگیری مسائل درمانی فرد مصدوم بر عهده واحد منابع انسانی است.

مسئول ایمنی و بهداشت باید علل وقوع رویداد و یا حادثه را بررسی نماید و همچنین در کمیته ایمنی و بهداشت نیز طرح و بررسی نماید و با تعریف اقدامهای اصلاحی لازم از وقوع مجدد آنها جلوگیری نماید. همچنین در صورت نیاز نسبت به انجام ارزیابی ریسک فعالیتها، بازنگری در مستندات، اعمال تغییرات در مستندات مرتبط و ایجاد یکپارچگی در سیستم اطمینان حاصل نماید.

توضیح: روش برخورد با رویدادهائی که منجر به حادثه شده باشد مانند حوادث HSE است و رویدادهائی که حادثه ای در بر نداشته باشد باید به عنوان یک عدم انطباق ثبت شود تا جلوگیری از حواث بعدی شود.

تایید ایمنی تجهیزات و ماشین آلات

شرح روال تایید ایمنی تجهیزات و ماشین آلات به شرح ذیل است:

هرگاه قرار به تهیه تجهیز جدیدی در شرکت باشد که الزامات رعایت نکات ایمنی در خصوص آن تجهیز وجود داشته باشد باید واحد درخواست کننده موضوع را با واحد ایمنی و بهداشت مطرح نماید و نسبت به تدوین الزامات ایمنی آن تجهیز اقدام نماید. سپس باید مطابق با روش اجرائی اطلاعات مدون نسبت به ثبت و نشر  و ابلاغ آنها اقدام گردد.

واحد HSE قبل از نصب اگر نظر مخالف یا پیشنهادی، در مورد محل نصب تجهیزات جدید در کارخانه داشته باشد (در جهت افزایش ضریب ایمنی پرسنل در حین کار) باید به صورت مکتوب به مدیر عامل جهت پیگیری اعلام نماید

توضیح: توصیه می شود در مراحل طراحی، واحد ایمنی بهداشت برای موارد توضیخ داده شده در جلسات حضور داشته باشند. واحد HSE در هنگام نصب و راه اندازی ماشین آلات و تجهیزات جدید می­بایستی نظارت داشته باشد و در صورت مشاهده هرگونه عدم رعایت نکات ایمنی و حفاظتی، اقدامات لازم جهت رفع آنها را انجام دهد.

واحد HSE پس از نصب و راه اندازی تجهیزات جدید باید دستورالعمل رعایت نکات حفاظتی و ایمنی را برای دستگاه تهیه نماید. سپس جهت تائید و ابلاغ از طریق واحد تضمین کیفیت اقدام نماید.

ریسکهای ایمنی و بهداشت

مسئول واحد ایمنی و بهداشت لازم است فعالیتهای مخاطره آمیز در سازمان را شناسائی نماید. فعالیتهای مخاطره آمیز در حین فعالیتهای پرسنل در کارگاه ها، پرسنل صف در محلهای کارشان، در حین حمل و نقل مواد اولیه و …. سپس ریسکهای فعالیتهای فهرست شده را مطابق با روش اجرائی شناسائی و ارزیابی ریسکهای ایمنی و بهداشت ارزیابی HS-PR-04 و در صورت نیاز اقدامات لازم برای کاهش ریسکها را تعریف نماید.

جنبه های زیست محیطی

مسئول ایمنی و بهداشت باید جنبه های زیست محیطی داخل شرکت و همچنین خارج از شرکت که متاثر از شرکت می باشد را شناسائی نموده و مطابق با دستورالعمل چرخه حیات محصول مشخص نماید. سپس مطابق روش اجرائی شناسائی و ارزیابی جنبه های زیست محیطی   HS-PR-04 آنها را ارزیابی نماید.

اندازه گیری آلاینده ها

مسئول ایمنی و بهداشت باید فهرستی از عوامل با قابلیت اندازه گیری که تاثیر منفی بر عملکرد پرسنل شرکت میگذارند را تهیه نماید. مانند تاثیر نور مستقیم خورشید، کمی نور روشنائی های محیط کار، تاثیر دود ناشی از جوشکاری، صدای تردد ماشینها در اطراف دفتر شرکت و سرمای بیش از حد محیط کار و ….   ایشان باید حداقل سالی یکبار هماهنگی های لازم برای اندازه گیری اثر عوامل نام برده شده بر عملکرد پرسنل توسط آزمایشگاه های معتبر را انجام دهند و گزارش نتایج را به نماینده مدیریت و مدیر عامل جهت تصمیم گیری چگونگی رفع موارد نامنطبق  ارائه نمایند. همچنین باید گزارش را به واحد تضمین کیفیت برای ارائه در جلسه بازنگری مدیریت نیز اعلام نماید. برای اجرای این بند مسئول ایمنی و بهداشت باید مطابق با دستورالعمل اندازه گیری و پالایش آلایندها به کد HS-WR-04 اقدام نماید.

دستورالعمل و چک لیستهای ایمنی و بهداشت

برای اطمینان از استفاده ایمن از دستگاه ها و ابزارهای  تولید و غیر تولیدی علاوه بر آموزش لازم است مسئول ایمنی و بهداشت با تهیه دستورالعملهای کاری، نصب اعلان های روش استفاده صحیح، نصب اعلانهای شرایط خطر ناک و رعایت نکات ایمنی، نصب اعلانهای روش روشن و خاموش کردن تجهیز  و …. نسبت به روش صحیح استفاده از ابزار و دستگاه با هدف به صفر رساندن حوادث اقدام نماید.

مسئول ایمنی و بهداشت به منظور کنترل وضعیت ایمنی و بهداشت و همچنین جنبه های زیستی قسمتهای مختلف شرکت باید برای قسمتهای مختلف شرکت چک لیستهای کنترلی تهیه نماید و در بازه های زمانی تعریف شده ای (با توجه به حساسیت بهداشتی و ایمنی محل بازه تعیین شود) نسبت به تکمیل چک لیستها بر اساس مشاهدات از هر قسمت اقدام نماید. در صورتی که با موارد نامنطبقی نیز برخورد نمود باید مطابق با روش اجرائی اقدامات اصلاحی و روش اجرائی مدیریت عدم انطباقها  اقدام نماید. برای تهیه چک لیست و دستورالعملها لازم است فرم لیست جامع مکانها و دستگاه های نیازمند کنترل دوره ای به کد  HS-FO-20را تکمیل و برای تهیه چک لیست و دستورالعمل ایمنی اقدام نماید.

آمادگی در شرایط اضطراری

مسئول ایمنی و بهداشت باید لیستی از حوادث تهیه نماید. حوادثی که سازمان را تحت تاثیر میگذارد حوادثی نظیر آتش سوزی، زلزله، انفجار و ……. سپس برای مواجه و ایجاد آمادگی در برابر اینگونه حوادث تمهیدات لازم را در شرکت تعریف نماید. در این خصوص روش اجرائی آمادگی در شرایط اضطراری HS-PR-05 تهیه شده است که توضیحات تکمیلی در آن توضیح داده شده است.

مواد شیمیائی

مسئول ایمنی و بهداشت باید مواد شیمیائی مورد استفاده در شرکت را مشخص نمایئد. سپس نسبت به تنظیم فرم MSDS به کد

 HS-FO-16برای آنها اقدام نماید . همچنین لازم است محل مناسب نگهداری و شرایط خاص را برای قسمتهای استفاده کننده اعلام نموده و با استفاده از برگه های هشدار دهنده و یا نصب اطلاعیه و تابلو در محلهای نگهداری و یا استفاده از اثرات سوء آنها همه افراد در ارتباط را مطلع نماید.

صدور مجوز انجام کار

برای انجام امور با مخاطره روزمره و جاری در شرکت مانند انجام کارهائی از قبیل: جوشکاری و بارگیری واحد ایمنی و بهداشت باید با تهیه دستورالعملهای کاری، نصب اعلامیه های هشدار دهنده و آموزشی و همچنین بازدید و حضور در محل نسبت به کنترل  ایمنی در حین کار اقدام نماید. برای کارهای غیر روزمره و موردی خطرناک مانند جوشکاری در انبار، جوشکاری در محیطهائی که وسایل اطفاء حریق وجود ندارد  و … باید واحد انجام دهنده کار درخواست مجوز انجام کار HS-FO-109 را از واحد ایمنی و بهداشت نماید. واحد ایمنی و بهداشت باید شرایط و موقعیت مکانی را بررسی نماید و در صورت مهیا بودن شرایط و یا اعلام موارد ایمنی که باید رعایت گردد مجوز تائید انجام کار را صادر نماید. در غیر این صورت تا مهیا شدن شرایط باید کار درخواستی متوقف شود و هیچگونه مجوز ارفاقی در این خصوص از طرف مدیر ارشد سازمان قابل پذیرش نمی باشد.

توضیح: واحد ایمنی و بهداشت باید کارهای غیر روتین و خطر ناک را در فرم فعالیتهای خطر ناک نیازمند مجوز ایمنی و بهداشت

 HS-FO-110  مشخص و پس از اخذ تائید مدیر ارشد شرکت نسبت به ابلاغ آن اقدام نماید.

سایر قوانین مرتبط

هر یک از کارکنان باید وسایل ایمنی و حفاظت شخصی خود را در اختیار گرفته و از آن‌ها به ‌طور کامل و صحیح استفاده نمایند.

استعمال دخانیات در داخل کارخانه ممنوع است و فقط در محلهای اعلام شده ممکن است.

استفاده از کفش ایمنی برای تمامی کارکنان در داخل کارگاه‌ها الزامی است.

کلیه کارکنان اعم از همکاران مستقر در داخل کارگاه‌ها و همکارانی که در کارگاه تردد می‌نمایند باید از لباس فرم استفاده نمایند.

سیستم های امنیتی و دوربین­های مدار بسته به طور دائم بررسی می­شوند و در صورت هرگونه ایراد، سریعا گزارش شده تا اقدامات لازم انجام شود. پیمانکارانی که در محیط کارخانه مشغول کار پیمانکاری هستند ملزم به رعایت موارد ایمنی و بهداشت و دستورالعملهای ابلاغی به آنها هستند.

کلیه پرسنل کارخانه لازم است تحت پوشش بیمه مسولیت باشند.

توضیح: مسوول پیگیری وضعیت بیمه مسوولیت پرسنل، کارشناس ایمنی و بهداشت است.

شوخی کردن و دویدن در داخل کارگاه‌ها ممنوع می‌باشد.

خوردن و آشامیدن در داخل کارگاه‌ها به‌ جز در محل‌های مجاز ممنوع است.

از ایجاد موانع و یا قراردادن قطعات و تجهیزات و سایر اشیا در مسیرهای رفت و آمد و یا لغزنده نمودن آن‌ها باید اجتناب شود.

محل کار و اطراف ماشین‌آلات باید همیشه تمیز و عاری از زباله، کثیفی، روغن، براده و غیره باشد.

قرار دادن مواد و پارچه‌های آلوده به روغن و یا هر ماده قابل اشتعال دیگر در داخل کمدهای لباس ممنوع است.

هر یک از کارکنان موظفند هرگونه نقص ایمنی و یا سایر موارد مشکوک و خطرناک را سریعا به مسوول خود گزارش دهند.

معاینات دوره­ای سالی یکبار برای تمامی پرسنل جهت حصول اطمینان از سلامتی آنها باید انجام شود.

واحد HSE باید برای تمامی پرسنل پرونده پزشکی تشکیل دهد.

کپسولهای اطفاء حریق باید نقشه جانمائی داشته باشند و در فرم لیست تجهیزات اطفاء حریق ثبت شوند. همچنین نسبت به کنترل شارژ و شارژ مجدد باید مسئول ایمنی  بهداشت کنترل و پیگیریهای لازم را انجام دهند.

برای کنترل ایمنی و بهداشت تمام نقاط باید چک لیستهای کنترل ایمنی و بهداشت در دوره های تعریف شده کنترل و تکمیل شوند.

۵- مسئولیت ها و اختیارات

• مسوولیت اجرای این دستورالعمل بر عهده مسئول واحد ایمنی و بهداشت است.
• مسوولیت نظارت بر حسن اجرای این دستورالعمل بر عهده مدیر منابع انسانی است.
• کلیه پرسنل شاغل موظف به رعایت الزامات تعریف شده در این دستورالعمل می­باشند.
• سرپرستان کارگاه های تولید باید بر استفاده و استفاده صحیح از وسایل حفاظت فردی نظارت داشته باشند.

۶- مدارک مرتبط

• روش اجرائی آموزش                                 HR-PR-09
• روش اجرائی جنبه های زیست محیطی               HS-PR-04
• روش اجرائی آمادگی در شرایط اضطراری   HS-PR-05

۷- ضمائم

• چک لیست روشنائی HS-FO-13
• چک لیست سرویسهای بهداشتی HS-FO-14
• شناسنامه فرآیند ایمنی و بهداشت                                   HS-FO-15
• فرم آمار حوادث شرکت HS-FO-16
• فرم اطلاعات ایمنی مواد شیمیائی رزین              HS-FO-17
• فرم تحویل وسایل حفاظت فردی                                     HS-FO-18      
• فرمماتریس وسایل حفاظت فردی HS-FO-19
• فرم لیست جامع مکانها و دستگاه های نیازمند کنترل        HS-FO-20 
• فرم درخواست مجوز انجام کار HS-FO-109
• فعالیتهای خطر ناک نیازمند مجوز ایمنی و بهداشت HS-FO-110     

• کنترل، پایش و بازنگری
• لازم است این دستورالعمل حداقل سالی یکبار توسط واحد تضمین کیفیت بازنگری شود. همچنین در صورت نیاز به اصلاح در نتیجه دریافت بازخوردها، یا نتایج ممیزی و یا اعلام و درخواست اصلاح و تغییر و… ، واحد تضمین کیفیت نسبت به بازنگری اقدام نماید. روش تایید و تصویب بازنگری و اعمال اصلاحات مطابق با روش اجرائی اطلاعات مدون است.
• پایش و اندازه گیری اثر بخشی این دستورالعمل مطابق با شاخصهای تعریف شده در شناسنامه هر فرآیند باید در دوره های در نظر گرفته شده و توسط متولی فرایند اندازه گیری و گزارش شود.

• نگهداری سوابق

در نتیجه اجرای این دستورالعمل و انجام  بازنگری باید متن منسوخ بازنگری شده (آخرین ویرایش بازنگری شده) بمدت یکسال در بایگانی واحد تضمین کیفیت بصورت متن کاغذی یا الکترونیکی نگهداری شود . همچنین هرگونه سوابق دیگری که در نتیجه اجرای این دستورالعمل ایجاد می شود باید بمدت دوسال در واحد تضمین کیفیت و سپس دوسال بایگانی راکد باشد.