پدافند غیرعامل مقررات ملی ساختمان 

()

مقدمه

پدافند غیرعامل عبارت است از مجموعه اقدامات غیرمسلحانه ای که به کارگیری آنها موجب افزایش  بازدارندگی، کاهش آسیب پذیری، ارتقاء پایداری ملی، تداوم فعالیتهای ضروری و تسهیل مدیریت بحران در برابر تهدیدات و اقدامات نظامی دشمن می‌گردد. گروه صنعتی آکام برای آشنایی بیشتری شما با پدافند غیرعامل در مقررات ملی ساختمان این مطلب را گردآوری کرده است، پس با ما همراه باشید.

پدافند غیرعامل چیست؟

منظور از پدافند غیرعامل در این مبحث حفظ جان و مال انسان در برابر حوادث، تهدیدات و استمرار فعالیت های اساسی و ضروری مردم، تضمین تداوم تأمین نیازهای حیاتی مردم (از قبیل آب، نان و غذا، پناهگاه، انرژی، ارتباطات، بهداشت و امنیت) و سهولت در اداره کشور در شرایط بروز تهدید و بحران ناشی از تجاوزات خارجی در مقابل حملات و اقدامات خصمانه و مخرب دشمن از طریق طرحریزی و اجرای طرح های دفاع غیرعامل و کاهش آسیب پذیری نیروی انسانی و مستحدثات و تأسیسات و تجهیزات حیاتی و حساس کشور می‌باشند.

پدافند غیرعامل
پدافند غیرعامل

تهدیدات

تهدیدات از نظر ماهیت به سه دسته تقسیم بندی می‌شوند:

  • تهدیدات نظامی که شامل کلیه تهدیدات هوایی، زمینی، دریایی، تروریستی و امنیتی می‌باشد.
  • تهدیدات طبیعی که شامل کلیه تهدیدات از قبیل زلزله، سیل، طوفان و … می‌باشد.
  • تهدیدات صنعتی شامل کلیه تهدیدات ناشی از حوادث خسارتبار صنعتی از قبیل نشت شیمیایی کارخانجات، نشت هسته ای و … می‌باشد.

۱ -خطرات و تهدیدات مندرج در این مقررات شامل تهدیدات انسان ساز، و محدود به تهدیدات انفجار و پیامدهای آن مانند انفجار ناشی از اصابت غیرمستقیم هرگونه سلاح متعارف و مواد منفجره می‌باشد.

۲ -ساختمانها و تأسیسات در معرض انفجارهای بسیار بزرگ از جمله انفجارهای هسته ای مشمول ضوابط و مقررات این مبحث نمی‌باشد.

هدف

هدف از تهیه و تدوین این مبحث تعیین حداقل ضوابط و مقررات، جهت طرح و اجرای ساختمان ها در برابر اثرات ناشی از تهدیدات نظامی و پیامد های انفجاری ناشی از تهدیدات طبیعی و صنعتی است بطوری که با رعایت آن انتظار می‌رود:

ساختمانها با درجه اهمیت مختلف در برابر تهدیدات مربوطه، ایستایی خود را حفظ نموده و خسارات سازهای و تلفات جانی به حداقل برسد. (سطح عملکرد ایمنی جانی)

کارکرد پدافند غیرعامل در مقررات ملّی ساختمان

در اجرای این بند می‌بایستی الزامات عمومی پدافند غیرعامل در مراحل طراحی، اجرا و بهره برداری مدنظر قرار گرفته و به منظور هماهنگ کردن کارکردهای تخصصی در طراحی یک مجموعه، از مهندس هماهنگ کننده (مهندس معمار) استفاده شود.

شهر سازی

در طراحی شهرها و تعیین کاربری مورد نیاز شهر و نحوه ارتباط آنها با یکدیگر، باید علاوه بر ایجاد فضا های مناسب برای حفظ جان مردم در مقابل تهدید ها، امکان تداوم بیوقفه فعالیت های ضروری و کاهش آسیب پذیری شهر فراهم شود. تعیین الگوی مناسب شهرسازی، شبکه معابر مناسب و زیرساخت های شهری، توزیع مناسب جمعیت و خدمات مناسب آنان، بکارگیری عملکرد های چند منظوره و کاربری ها و چگونگی هم جواری آنها برای اداره شهر در شرایط اضطراری بر عهده مهندسین شهرسازی می‌باشد.

شهرها باید بگونه ای طراحی شوند که اهداف زیر حاصل گردد:

۱ -کاهش آسیب پذیری مردم در برابر تهدیدات

۲ -تأمین کارکردهای چند منظوره شهری

۳ -تأمین قابلیت مدیریت بحران شهرها در شرایط بحران

۴ -تضمین تداوم کارکردهای ضروری مردم در شرایط بحران

۵ -احتراز از وجود عملکردهای پرخطر در شهر

معماری

در طراحی و اجرای فضاهای داخلی ساختمان و نحوه ارتباط آنها با یکدیگر و ارتباط ساختمان با اطراف باید امکانات ویژهای برای حفظ جان افراد در مقابل مخاطرات و بهبود عملکرد سیستم در شرایط تهدید و کاهش آسیب پذیری آن فراهم شود. تعیین طرح هندسی بنا، موقعیت و ابعاد بازشوها، نحوه دسترسی ها و پیش بینی فضای امن به صورت چند عملکردی برای هر ساختمان به عهده مهندس معماری می‌باشد.

مهندس معماری باید با توجه به کاربری بنا و نیازهای آن، فضاها را به گونه ای طراحی نماید که علاوه بر کاربردهای شرایط عادی بتواند در شرایط اضطراری موجب حفظ جان مردم و کاهش آسیب پذیری و مدیریت بهینه در شرایط بحران گردد.

سازه

طراحی سازهای ساختمان در برابر بارهای انفجاری مطابق مباحث مقررات ملّی ساختمان بر عهده مهندس محاسب می‌باشد.

تاسیسات

جایگاه تاسیسات برقی و مکانیکی در پدافند غیرعامل جلوگیری از بروز آسیبهای ناشی از پیامدهای انفجار نظیر نشت گاز، آب گرفتگی، خطرات برق، آتش سوزی، … و قابلیت مدیریت بحران و تداوم کارکردهای ضروری باید توسط مهندس تاسیسات مدنظر قرار گیرد.

ملاحظات معماری

رابطه کلی معماری و پدافند غیرعامل

رعایت ملاحظات پدافند غیرعامل در طراحی معماری به عنوان یک روش و ابزار قدرت دفاعی را بالا می‌برد و بنابراین رعایت آن الزامی است. اثرات موج انفجار ناشی از بمباران هوایی نـه تنهـا بایـد در برنامه ریزی کلان و طراحی مجتمع های زیستی (ساختگاه، ساختمان هـا و محوطـه)، منظـور گـردد، بلکه باید در جزئی ترین حوزه مهندسی مانند جزئیات اجرایی و انتخـاب جـنس مـصالح سـاختمان مانند روابط اجزا و اجزای نما نیز به صورت همه جانبه و متعادل بررسی شده و مورد ملاحظـه قـرار گیرد تا مجموعه پایدار و مقاوم در شرایط بحران حاصل گردد .

برای ارائه طرح مایه (مفهوم ذهنی به صورت طرح اولیه)  باید ملاحظات پدافند (دفاع) غیرعامـل را در طراحـی مجتمـع هـای زیـستی (مسکونی و غیرمسکونی) در نظر گرفت.

ملاحظات طراحی محوطه

طراحی محوطه بر اساس اصول پدافند غیرعامل، هدایت سریع و مطمئن افراد به پناهگاههای داخل و خارج ساختمان و اتخاذ تمهیداتی جهت کاهش خطرات ناشی از ریزش آوار بر سر افراد خارج از ساختمان، تسهیل اقدامات امداد و نجات برای کاهش خطرپذیری ساختمان ها می‌باشد. بدین منظور بر اساس ارزیابی جامع از خطرات و تهدیدات غیر طبیعی ضروری است که طراحی محوطه در جهت کاهش خطر پذیری و آسیب پذیری، انجام گیرد. این بخش جنبه های مختلف طراحی محوطه را مشخص می‌کند و برخی از ویژگی های خاصی را که اعمال آنها جهت امنیت و حفاظت انسان در برابر تهدیدات ضروری است را ارائه می‌دهد.

تیتر های این بخش ها شمال موارد زیر می‌باشند:

  • جانمایی ساختمان
  • فضا های باز
  • ورودی ها
  • مسیر های دسترسی
  • جان گناه و دیوار ها محافظ
  • طراحی پله و شیبراه در محوطه
  • مصالح سطوح کف معابر

تیتر هایی که باید در مرحله معماری برسی شوند شامل موارد زیر می‌شوند:

  • طراحی حجم ساختمان
  • عناصر الحاقی
  • جداره خارجی ساختمان
  • رابطه فضای امن با سایر فضاها
  • مسیرهای حرکت
  • طراحی نمای جداره خارجی ساختمان
  • طراحی قاب و مهار بندی پنجره ها
  • سایز بازشو ها
  • تیغه بندی و عناصر غیر سازه ای
  • آسانسور و پلکان

مشخصه های مکانیکی و دینامیکی مصالح

طراحی سازه ها در برابر انفجار مستلزم آگـاهی از ویژگـی هـای دینـامیکی مـصالح اسـت. مصالح پاسخ های متفاوتی در مقابل بارهـای دینـامیکی نـسبت بـه بارهـای اسـتاتیکی از خـود نـشان می‌دهند. تحت بارگذاری دینامیکی مصالح به افزایش مقاومتی می‌رسند، که به طـور قابـل ملاحظـه ای مقاومت سازهای را ارتقا می‌دهد.

مصالح مناسب برای سازه های انفجاری:

  • بتن مسلح
  • مصالح بنایی مسلح
  • مصالح سنگدانه ای
  • مصالح نما
  • فولاد ساختمانی

سیستم های سازهای مقاوم در برابر انفجار

نیروهای ناشی از انفجار به صورت فشارهای شدید به ناحیه محدودی که در مقابل انفجار قرار دارد وارد می‌شود و به اعضای دورتر فشار کمتری اعمال می‌گردد. در نتیجه روال طراحی سازه در مقابل انفجار، طراحی در مقابل شکست موضعی عناصر موجود در جبهه اول شامل عناصر نما و تیرها و ستونهای پیرامونی ساختمان می‌باشد.

سیستم های رایج برای ساختمان:

  • دیوار بنایی مسلح
  • دیوار بتنی پیش ساخته
  • دیوار بتنی درجا
  • قاب قوسی و شیب دار

در طی این مطلب خلاصه و به صورت کلی به موضوع پدافند غیر عامل در مقرارت ملی ساختمان سازی پرداختیم و سعی کردیم تا جای ممکنه کلیات این بخش را به شما معرفی کنیم. در صورت وجود سوالات بیشتر درباره پدافند غیرعامل در مقررات ملی ساختمان سازی شما می‌توانید با تیم کارشناسی آکام صنعت با شماره های ۰۹۱۲۹۶۷۷۹۵۰ و۰۹۱۲۴۰۲۷۵۷۰ در ارتباط باشید.


منبع : کتاب مقررات ملی ساختمان ایران

آیا این مطلب برای شما مفید بود ؟

برای امتیاز به مطلب روی ستاره ها بزنید

میانگین رضایت کاربران / ۵. تعداد رای ها

اولین نفری باشید که به این مطلب امتیاز می دهید

اگر مطالب ما برای شما مفید بوده است ...

مطالب ما در اینستاگرام را هم دنبال کنید

از اینکه این مطلب نظر شما را جلب نکرده است، پوزش می‌طلبیم.

فرصت دهید مطلب را بهتر خواهیم کرد.

جهت ارتقا این مطلب پیشنهاد خود را در بخش نظرات ارسال کنید.

اشتراک در
اطلاع از
guest

0 نظرات
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها
شبکه های اجتماعی
پدافند غیرعامل مقررات ملی ساختمان
نکات مدیریتی
پر بازدیدترین مقالات
مقالات اخیر
0
افکار شما را دوست داریم، لطفا نظر دهید.x